5. Zonnetijd en kloktijd

Het verschil tussen kloktijd en zonne(wijzer)tijd heeft dus twee componenten, en een groot deel van het jaar zelfs drie. Waarvan er twee afhankelijk zijn van de datum.

Het verschil tussen zonnetijd en kloktijd is de som van de drie correcties.

Voorbeeld voor Utrecht op 30 september: de tijdsvereffening is 10 minuten (zon voor), de lengtecorrectie is 40 minuten (zon achter) en de zomertijd is 60 minuten (zon achter). Stel de zonnewijzer wijst 11.00 uur. De totale correctie is -10 +40 +60 = +90 minuten. De kloktijd is dan 12.30 uur.

De tijdsvereffening is maximaal 16 minuten. Dat komt overeen met 4 lengtegraden. Voor plaatsen die meer dan 4 graden westelijk liggen van de centrale meridiaan van de betreffende tijdzone heeft de som van tijdsvereffening en lengtecorrectie, en eventueel zomertijd, altijd hetzelfde teken. Dat geeft een elegante oplossing van het 'tekenprobleem' (optellen of aftrekken?). Dat geldt o.a. voor Nederland en België: bij de tijd die de zonnewijzer wijst, moet altijd een aantal minuten bijgeteld worden om kloktijd te verkrijgen.

Voor een zonnewijzer op een vaste locatie kan de lengtecorrectie desgewenst ingebouwd worden. Op een verticale zonnewijzer (muurzonnewijzer) is dat zichtbaar aan het feit dat de 12-uurs lijn niet verticaal loopt. Bijvoorbeeld in Utrecht loopt dan de lijn voor 12.40 uur verticaal. Of als ook de zomertijd verdisconteerd is, de lijn voor 13.40 uur.