11. Draagbare zonnewijzers

Zonnewijzers in draagbare vorm, zak- of reiszonnewijzertjes, waren in de 17e en 18e eeuw populair. Doorgaans hebben ze een inklapbare schaduwgever, een ingebouwd kompasje om de zonnewijzer correct te oriënteren, en zijn ze geschikt voor meerdere breedtegraden. Bekende typen zijn de equatoriale zonnewijzertjes uit Augsburg en de horizontale Butterfield-zonnewijzertjes.

Augsburg-zonnewijzertje met schietlood en ingebouwd kompas

Butterfield-zonnewijzertje. De helling van de poolstijl wordt aangegeven door de snavel van het vogeltje.

Een ander type is de diptiek-zonnewijzer. Twee plaatjes zijn door een scharnier verbonden en kunnen als een boekje dichtgeklapt worden. Geopend dragen de plaatjes aan de binnenzijden een horizontaal en (soms) een verticaal zonnewijzertje. Een koordje ertussen dient dan voor beide als poolstijl. Chique exemplaren, vooral uit Nürnberg, waren van ivoor, met kleurig gedecoreerde wijzerplaten en waren vaak voorzien van extra's. Hieronder heeft het verticale blad een dierenriem-kalender en het horizontale blad een extra zonnewijzertje voor Babylonische en Italiaanse uren.